Obowiązujące od kilku lat rozporządzenie unijne ułatwia dziedziczenie spadków zagranicznych.

Niekiedy zdarza się, że zmarły pozostawia majątek na terenie Unii Europejskiej, jednak poza Polską. W takich sytuacjach powstawał problem, które prawo stosować – czy prawo miejsca, w którym spadkodawca zmarł, czy prawo państwa, którego zmarły miał obywatelstwa, a może prawo państwa, w którym mieszkał lub miał miejsce zameldowania. Problemem było też ustalenie właściwego sądu. Potencjalnie mogły to być przecież sądy państwa, którego obywatelstwo miał zmarły, sądy miejsca jego zamieszkania czy sądy miejsca jego śmierci.

W takich sytuacjach pomocne może się okazać unijne rozporządzenie z 4 lipca 2012 r. nr 650/2012. Pozwala ono odpowiedzieć na te trudne pytania. Nadto przewiduje możliwość wydania dokumentu, który będzie respektowany na terenie zdecydowanej większości Unii Europejskiej. Warto się temu przyjrzeć.

Przede wszystkim nie należy zrażać się początkowymi kłopotami i spróbować ustalić co i gdzie należy zrobić. Nie będę tu wchodził w szczegóły. Materia jest dość skomplikowana. Warto jednak uświadomić sobie kluczowe zasady:

1. Właściwe do rozpoznania spraw spadkowych będą sądy państwa członkowskiego, w którym zmarły miał miejsce zwykłego pobytu.
2. W przypadku gdy miejsce zwykłego pobytu zmarłego w chwili jego śmierci nie znajduje się w państwie członkowskim, sądy państwa członkowskiego, w którym znajdują się składniki majątku spadkowego, pomimo tego mogą orzekać co do ogółu spraw dotyczących spadku, jeżeli:

a)zmarły miał w chwili śmierci obywatelstwo tego państwa członkowskiego lub w przypadku, gdy nie zachodzi ta okoliczność;

1. b) zmarły miał wcześniej miejsce zwykłego pobytu w tym państwie członkowskim, pod warunkiem że do chwili wniesienia sprawy do sądu upłynęło nie więcej niż pięć lat od chwili zmiany tego miejsca zwykłego pobytu.
2. W sprawie stosuje się prawo państwa, w którym w chwili śmierci miejsce zwykłego pobytu miał zmarły.
3. Spadkodawca może przed śmiercią, poprzez wyraźne oświadczenie w formie rozporządzenia na wypadek śmierci, dokonać wyboru prawa, którego obywatelstwo posiada. Taki wybór będzie wiążący.
4. Co istotne w większości wypadków zainteresowane strony (potencjalni spadkobiercy) mogą w drodze umowy (umowa prorogacyjna) określić właściwość sądów konkretnego państwa członkowskiego.

Te zasady to jedynie zarys regulacji przewidzianej w rozporządzeniu. Pamiętajcie, że jak to zwykle bywa od każdej zasady są wyjątki. Wyjątki, które mogą mieć zastosowanie w Waszej sprawie. To ważne.